Khám phá địa đạo Vịnh Mốc Quảng Trị

Giữa những năm bom đạn ác liệt, không có ai có thể dự đoán rằng lại có một địa đạo Vịnh Mốc – một thế giới sống và chiến đấu dưới lòng đất, độc lập hoàn toàn với thế giới bên ngoài. Địa đạo Vịnh Mốc là di tích lịch sử văn hóa với nhiều giá trị lịch sử, giáo dục to lớn, là biểu tượng cho tinh thần yêu nước bất diệt, ý chí quật cường và sự sáng tạo của cha ông ta trong những năm kháng chiến. Khi đến thăm địa đạo Vịnh Mốc, du khách sẽ trải nghiệm sự chịu đựng gian khổ, sức sáng tạo không ngừng và tinh thần chiến đấu quả cảm của quân và dân Quảng Trị trong những năm chiến tranh.

Địa đạo Vịnh Mốc nằm tại thôn Vịnh Mốc, xã Vĩnh Thạch, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị, cách bãi tắm Cửa Tùng 7 km về phía Bắc. Từ thành phố Đông Hà, mất hơn 1 giờ đi xe máy theo Quốc lộ 1A hướng Bắc rồi rẽ vào đường nhỏ xuống biển để đến địa đạo Vịnh Mốc. Trên con đường bóng mát của những gốc tre xanh, ít ai biết rằng dưới chân họ là một hệ thống địa đạo, "một thế giới" ngầm của quân và nhân dân Vĩnh Linh từ 1965 đến 1972.

Vào những năm 1965, trước sự tàn phá của không quân và pháo binh Mỹ, vùng quê Vịnh Mốc bị hoàn toàn phá hủy. Với tinh thần "một tấc không đi, một ly không rời. Mỗi làng, xã là một pháo đài", quân và dân Vĩnh Linh chuyển cuộc sống từ mặt đất xuống lòng đất. Địa đạo Vịnh Mốc là một trong 114 địa đạo lớn nhỏ được đào trên toàn huyện Vĩnh Linh, tổng chiều dài gần 42km. Trong số các căn cứ cách mạng trên "đất lửa" Quảng Trị, hệ thống làng hầm địa đạo Vịnh Mốc là công trình tiêu biểu nhất cho ý chí quật cường, không chịu lùi bước trước kẻ thù xâm lược của cha ông.

Công trình bắt đầu từ đầu năm 1965 và hoàn thành vào ngày 18/02/1966, nằm trong lòng một quả đồi đất đỏ bazan chạy dọc theo bờ biển. Điều đặc biệt là chỉ huy công trình này (công trình sư) lúc đó chỉ mới học xong tiểu học. (Hiện nay ông là cựu trung tá sống tại thành phố Đông Hà và bị mù do ảnh hưởng từ vết thương chiến tranh.

Hệ thống đường hầm có cấu trúc hình vòm với kích thước 0.9m x 1.75m, dài 2.034m, bao gồm nhiều nhánh nối với nhau qua trục chính dài 870m. Địa đạo có 13 cửa ra vào, trong đó có 6 cửa mở ra đồi, 7 cửa hướng ra biển và 3 giếng thông hơi. Hơn nữa, cửa hầm có cột gỗ để chống sụt lở, được ngụy trang kín đáo, nghiêng theo hướng gió để đảm bảo thông thoáng.

Mặt đất của đường hầm địa đạo Vịnh Mốc được đào cao hơn 5m so với mực nước biển, nghiêng từ 8 – 120 độ từ Nam về Bắc, từ Tây sang Đông để nước có thể thoát đi dễ dàng, không bị đọng lại trong địa đạo, đảm bảo mọi sinh hoạt vẫn diễn ra bình thường ngay cả vào mùa mưa. Nhờ vào điều này, đất sét trong hầm ngày càng trở nên cứng cáp, giữ cho cấu trúc địa đạo Vịnh Mốc tồn tại gần như nguyên vẹn đến ngày nay.

Bước vào lòng địa đạo là một trải nghiệm mát lạnh. Hệ thống gió thoáng đãng và mát mẻ khiến du khách không khỏi kinh ngạc. Chính khả năng đảm bảo thông thoáng, khí an toàn tuyệt đối là yếu tố quan trọng nhất của địa đạo, đảm bảo cho hàng trăm người sinh sống và chiến đấu trong lòng địa đạo.

Mặc dù đã nghe nhiều về kỳ tích của địa đạo này, nhưng chỉ khi đến thăm, khám phá địa đạo, du khách mới hiểu được cuộc sống khó khăn và lòng trung kiên của quân và dân Vịnh Mốc trong những năm tháng kháng chiến chống quân xâm lược, để giành độc lập tự do cho đất nước. Trong chuyến du lịch Quảng Trị, khi đến Vịnh Mốc, du khách như cảm nhận được hơi thở nóng của cuộc chiến ngày xưa, từ đó thêm yêu quý quê hương Tổ quốc của mình.